Święto Trzech Króli

Święto Objawienia Pańskiego, powszechnie znane jako Święto Trzech Króli, należy do najstarszych obchodów w tradycji chrześcijańskiej. Współczesne celebracje obejmują uroczyste msze święte z poświęceniem mirry i kredy oraz barwne orszaki Trzech Króli na ulicach miast i wsi. Dawniej obchody tego dnia w Polsce wyglądały nieco inaczej – wręczano szczodraki, wybierano migdałowego króla, a tradycje te odzwierciedlały bogactwo lokalnych zwyczajów.

 

Początki i Symbolika

Obchodzone 6 stycznia święto jest celebrowane przez Kościół od III wieku i stanowi zakończenie cyklu uroczystości Bożego Narodzenia. Trzej Mędrcy ze Wschodu, znani jako Kacper, Melchior i Baltazar, podążali za Gwiazdą Betlejemską, by złożyć hołd nowo narodzonemu Jezusowi. Ich dary – złoto, mirra i kadzidło – mają głęboką symbolikę:

•     Złoto symbolizuje królewską godność Chrystusa.
•     Mirra wskazuje na mesjańskie proroctwa i zapowiedź męki Chrystusa.
•     Kadzidło wyraża godność kapłańską Jezusa.

Pierwsi chrześcijanie łączyli Święto Objawienia Pańskiego z Bożym Narodzeniem. Dopiero w IV wieku rozdzielono te dwie uroczystości w liturgii Kościoła – 25 grudnia ustanowiono Boże Narodzenie, a 6 stycznia jako Święto Trzech Króli.

Wigilia Święta Objawienia Pańskiego

Dawniej wigilia Trzech Króli była okazją do symbolicznych działań, takich jak wygaszanie starego ognia w domach i rozpalanie nowego z płomieni kościelnych świec, co miało zapewnić pomyślność w nadchodzącym roku. Panny odwiedzały domy potencjalnych narzeczonych, a mieszkańcy gromadzili się na wspólne kolędowanie.

Na Kurpiach, Warmii i Mazurach wypiekano figurki zwierząt z ciasta, które wieszano w domach na szczęście. Te lokalne tradycje dodawały świętu unikalnego kolorytu.

Zwyczaje Święta Trzech Króli

W dawnej Polsce dzień Trzech Króli kończył okres dwunastu „szczodrych dni”. Był to czas obfitych poczęstunków, odwiedzin i wymiany darów. Kolędnicy w barwnych przebraniach, w tym jako Trzej Królowie, odwiedzali domy, śpiewali i składali życzenia w zamian za datki. Gospodarze częstowali ich pierogami, pieczywem i szczodrakami.

W kręgach szlacheckich i mieszczańskich organizowano wybory migdałowego króla. Wypiekano ciasta, w których ukrywano migdał – znalazca zostawał królem, a później, wraz z wybraną królową, pełnił funkcję gospodarza zabawy, organizując tańce i rozrywki aż do końca karnawału.

Tradycja Znakowania Domów

Znaki „C+M+B” lub „K+M+B” zapisywane kredą na drzwiach domów symbolizują błogosławieństwo Chrystusa dla domu (łac. Christus mansionem benedicat). Nawiązują one także do imion Trzech Króli, których legenda wywarła wpływ na tę tradycję. Obrzęd ten nawiązuje do starotestamentowego zwyczaju oznaczania domów Izraelitów, co miało chronić ich przed plagami egipskimi.

Poświęcone kadzidło, kreda, a także czosnek i cebula, używane były w domach dla zapewnienia ochrony przed chorobami i nieszczęściami. Przykładowo, w okolicach Przeworska nacierano nimi dłonie i nogi osób cierpiących na reumatyzm.

Współczesne Obchody

Dziś Święto Trzech Króli to głównie ceremonia religijna, wzbogacona o tradycje sprzed wieków. Wierni święcą mirrę i kredę, oznaczają drzwi swoich domów i uczestniczą w orszakach Trzech Króli, które w barwny sposób przywołują biblijną historię. Symboliczne dary, wspólne świętowanie i modlitwa nadal pozostają sercem tej uroczystości.